Płyty główne (motherboard)

płytka drukowana, na której zamontowano najważniejsze podzespoły i elementy komputera.
Są one niezbędne do jego prawidłowej pracy oraz do komunikoania się z pozostałymi
komponentami i modułami.

Elementy znajdujące się na płycie głównej:

  • gniado procersora
  • procesor
  • pamięć RAM 
  • gniazda do podłączania kart rozszerzających
  • złączado podłączania pamięci masowych
  • interfejsy urządzeń peryferyjnych 
  • interfesy szeregowe RS-232/COM i równoległe LPT
  • dwa złącza zasilania 
 

2. Płyty w standardzie AT

Standart AT płyty głównej był następcą standardu płyty XT. Wynikał z przejścia pierwszej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku z 8-bitowej architektury komputera PC/XT na 16-bitową architekturę systemu AT Wiązało się to z zastosowaniem dodatkowych układów scalonych. Wytwarzanie płyt głównych w standardzie AT mialo umożliwić instalowanie na nich prawie wszystkich typów procesorów, początwszy od układu 8088, a skończywszy na modelach Pentium III lub Athlon.  przypadku nowszych porocesorów wykorzystanie tego formatu było już jednak dość ograniczone. Płyta głóna w stanndardzie AT nie pasuje do obudów typu minidesktop ani minitower. Metoda identyfikacji płyty głównej AT, niewymagająca zdejmowania obudowy, polega na przyjrzeniu się t ylnemu panelowi obudowy komputera. Poza tym na pycie znajduje się tylko eden widoczny interfejs (klawiatury), który jest z nią bezpośrednio połączony. Zazwyczaj interfejs jest 5-stykowym gniazdem DIN. Niektóre modele pyt AT wykorzystują mniejszą, 6-stykową wersję, określaną terminem PS/2 oraz dodatkowo gniazdo myszy. Wszystkie pozostałe gniazda są umieszczone w obudowi lub do niej przymocowane i połączone z płytą główną za pomocą taśm. 

Cechy charakterystyczne:

  • interfejsy urządzeń perfyferyjnych podłaczane do płyty głównej za pomocą przewodów
  • precyzyjny włącznik zasilania (napięcie 230 V)
  • elementy na płycie nieuporządkowane
  • złącze zasilania jednorzędowe 2x6 styków
  • płyta ma dwa napięcia zasilania: 5 i 12 V
     

3. Płyty główne w standardzie ATX 

Płyty główne w standardzie ATX zastąpiły w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku stosowane do tej pory płty w standardzie AT. Płyty te nie są wzajemnie wymienne. Format ATX jednoznacznie określa, w którym miejscu powinien się znajdować procesor. Dokładnie wyznaczenie położenia niektórych elementów pozwoliło zoptymalizować budowę PCI oraz ISA. Wcześniej przeszkodą była lokalizacja procesora. Rozmieszenie poszczególnych komponentów jest dużo korzystniejsze, m.in. zwiększył się obszar przeznaczony na interfejsy zwenętrzne. Dzięki temu zredukowano plątanine kabli, ponieważ umieszono interfejsy bezpośrednio na płycie. Ułatwiło to dostęp do niektórych części (np. moduły pamięci znajdują się na środku , kontroler dysków FDD i IDE - bliżej samch napędów). Po zmianie położenia gniazda procesora i gniazd pamięci nie kolidują one z żadnym gniazdem kart rozszerzeń. Umożliwiają też łatwą aktualizacj, niewymagającą usuwania żadnej z zainstalowanych kart rozszerzeń. Płyta ATX jest zasilana przewodem 20-stykowym, dodatkowo ma złącze 4-stykowe od zasilania procesorów Pentium 4 i nowszych. nowsze wersje płyty mają główne złącze 24-stykowe, co umożliwia zasilanie szyny PCI Express. Zastosowanie funkcji Soft Power na płycie ATX umożliwia kontrolę zasilania z poziomu systemu operacyjnego. Pozwala też oszczędzać energię przez wprowadzanie komputera w stan uśpienia po dłuższej bezczynności. Polepszeniu uległy także warunki odprowadzania ciepła. Dzięki zmienionej konstrukcji obudowy, poprzez jednoczesny nawiew i wywiew powietrza, chłodzenie komputa stało się bardziej wydajne. 

Cechy charakterystyczne:

  • interfejsy urządzeń zintegorwane na płycie
  • włącznik zasilania monostabilny
  • elementy na płycie uporządkowane
  • złącze zasilania dwurzędowe 2 x 10 (12) styków
  • płyta ma trzy napięcia zasilania: 5V, 12V i 3,3V
 
 
 

4. Płyty w standardzie WTX

Format WTx płyt głównychjest rozwinięciem formatu ATX i powstał w końcu lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Zaprojektowano go z myślą o rnku serwerów i stacji roboczych wyposażonych w kilka procesorów i dysków twardych. W przypadku tego standardu opracowano znacznie szerszą specyfikację. Określa ona, oprócz rozmiaru i kształtu płyty głównej, również interfejs między nią i obudową oraz wymagania, który musi spełniać.

Konfiguracja płyygłównej w standardzie WTX można zmienia znacznie łatwiej. Należy w tym celu wymienić moduł specjalnej karty rozszerzającej (tzw. riser card), zawierającej złącza i komponenty. Odpowiednie wycięcia w obudowie umożliwiają łatwe instalowanie i wymianę modułów, zależnie od zapotrzebowania. Płyty główne WTX są dużo większa, zwkle prawie da razy, od płyt AX. Ich obudowy również znacznie odbiegają od prrzeciętnych rozmariów obudów komputerów PC. W obudowach WTX przewidziano bowiem miejsce na wiele dysków twardych oraz na wydajny zasilacz. Będzie on mógł obsłużyć dużą liczbę kart rozszerzeń i dodatkowuych urządzeń (jest to zasilaczo mocy 400 W lub większej). Ponieważ obudoa WTX jest ciężka (może ważyc nawet około 35kg), aby ułatwić jej przesuwanie, monetuje się do niej zwykłe nieduże kółka. 

Cechy charakterystyczne:

  • możliwośc zamontowania kilku procesorów serwerowych (1-8)
  • duża ilośc dysków twardych
  • duża ilośc pamięci, z kontrolą błędów ECC
  • duża liczba gniazd roszerzeń 
  • gniazda PCI 64-bitowe, AGP Pro
  • kontrolery SCSI
  • Jeden lub kilka zasilaczy dużej mocy
  • duże rozmiary płtyty głównej i obudowy 
 


Obudowa WTX

5. Płyty główne w standardach NLX i BTX.

Standard NLX, powstały w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku, opracowano w celu zastąpienia płyt głównych LPX. Umożliwia zastosowanie najnowszych typów procesorów i większch odułów pamięci (DIMM, RIMM). Zapewnia wsparcie grafiki poprzez wykorzystanie wydajnego złacza AGP. Powazala na łatwiejszy dostęp do komponentów płyty i jej prostszą instalację. Standard NIX jest stosowany przede wszystkim w zestawach komputerowych wyposażonych w różne warianty obudów typu desktop. Ich podstawową cechą jest brak złączy dla kart ozszerzający, dlatego na płycie znajduje się dodatkowa karta (tzw. riser card). 

Do korzysci wynikających z zastosowania standardu NLX należy zaliczyć m.in. obsługę wszystkich typów procesoró przeznaczonych dla komputerów osobistych. Jest to szczególnie istotne, ponieważ nowsze procesory nie tylko są coraz wieksze, lecz także mają coraz większe radiatory. 

Cechy charakterystyczne:

  • obudowa leżąca typu desktop lub stojąca typu tower
  • dodatkowa karta ze złączami doakrt rozszerzeń
  • zintegorwane karty sieciowe oraz graficzne, wideo i dźwiękowe
  • możliwość prostej i szybkiej wymiany komponentów
 
Standard BTX to standard płyt głównych oraz zasilaczy i obudów zaproponowany w 2004 roku przez firmę Intel. Jest następcą wysłużonego standardu ATX. 
W standardzie tym wprowadzono zmianę ułożenia elementów na płycie głównej. Najważniejsze elementy, które się grzeją, są tu ułożone w tunelu powietrznym. Z przodu obudowy umieszony jest wnetylator, który wtłacza powietrze do środka. Powietrze przepływa przez podzespoły w kierunku tyłu obudowy. Dzięki takiemu rozwiązaniu elementy łatwiej się chłodzą. Ponadto wszystkie elementy długie, takie jak pamięci i karty graficzne, ustawione są wzdłuż kanału powietrznego, aby przepływające powietrze nie brudziło chłodzonych części.
Pomimo bardzo korzystynego rozwiąania w płytach głównch BTX standard ten nie przyjął się na rynku, Przy zmianie płyty głównej należało bowiem zmienić zarówno obudowę, jak i zasilacz, co powodowało dodatkowe koszty.